Με τον όρο χειρουργική του υδροκεφάλου εννοούμε όλες τις επεμβάσεις με τις οποίες παροχετεύουμε το πλεονάζον εγκεφαλονωτιαίο υγρό από το κοιλιακό σύστημα του ασθενούς με σκοπό την ανακούφιση των συμπτωμάτων του. Οι επεμβάσεις αυτές είναι η τοποθέτηση της κοιλιοπεριτοναικής παροχέτευσης ΕΝΥ και η τοποθέτηση της εξωτερικής παροχέτευσης . Η χειρουργική τοποθέτηση κοιλιοπεριτοναικής παροχέτευσης ή και αλλιώς βαλβίδα υδροκεφάλου είναι μια γρήγορη, ασφαλής και αποτελεσματική επέμβαση που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του χρόνιου υδροκεφάλου φυσιολογικής πίεσης. Απαιτεί μια ημέρα νοσηλείας και ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα μετά την επέμβαση. Άμεσα μετεγχειρητικά δεν υπάρχουν περιορισμοί στις δραστηριότητες που μπορεί να κάνει ο ασθενής στην οικία του και μπορεί να επιστρέψει στην εργασία του μετά από μια εβδομάδα. Το σύστημα που τοποθετείται αποτελείται από τρία μέρη τα οποία είναι συνδεδεμένα σε σειρά μεταξύ τους και μεταφέρει το υγρό από τον εγκέφαλο στην περιτοναϊκή κοιλότητα της κοιλιάς. Μέσα στην κοιλιά του ασθενούς το υγρό αυτό απορροφάται και δεν αθροίζεται. Στα σύγχρονα συστήματα μπορεί να ρυθμιστεί η λειτουργία της βαλβίδας εξωτερικά με ρυθμιστή και έτσι με τον τρόπο αυτό μπορούμε να αλλάζουμε την λειτουργία της ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενούς.
Με την εξωτερική παροχέτευση εγκεφαλονωτιαίου υγρού αντιμετωπίζουμε χειρουργικά τον οξύ αποφρακτικό υδροκέφαλο. Είναι μια επείγουσα επέμβαση μικρής διάρκειας η οποία γίνεται στην χειρουργική αίθουσα. Με αυτήν τοποθετούμε ένα καθετήρα στον εγκέφαλο του ασθενούς δια μέσω μιας λεπτής κρανιακής οπής (κράνιοανατρηση) και στην συνέχεια ο καθετήρας συνδέεται με ασκό δίπλα στην κλίνη του ασθενούς όπου συλλέγεται το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Η εξωτερική παροχέτευση εφαρμόζεται σε επείγουσες νευροχειρουργικές παθήσεις όπως είναι οι εγκεφαλικές αιμορραγίες και το εγκεφαλικό οίδημα όπου οι ασθενείς μετά την επέμβαση συνήθως νοσηλεύονται σε μονάδα εντατικής θεραπείας. Σε αντίθεση με την μόνιμη κοιλιοπεριτοναική παροχέτευση η εξωτερική παροχέτευση δεν μπορεί να παραμείνει για πολύ καιρό στον ασθενή μιας και το σύστημα αυτό είναι εκτεθειμένο σε λοιμώξεις. Έτσι εάν το επιτρέπει η κατάσταση του ασθενούς μετατρέπουμε χειρουργικά την εξωτερική σε μόνιμη κοιλιοπεριτοναική παροχέτευση για να αποφύγουμε την μόλυνση του καθετήρα.